Gisteren (2-7-24) aan de orde was het concept van de Friese Energie Visie.
Als enige partij heeft Sociaal Links niet ingestemd met het (geamendeerde) concept.
Woordvoerder Auke Sikma zei het zo:
Energy foar en troch de mienskip is foar Sociaal Links in moai útgongspunt
Ynset op besparring in absolute foarwaarde. Oars as in rjochtse Provinciaal moasje fynt Sociaal Links dat kearnenergy net duorsum en perfoarst net feilich is.
Sociaal Links is dan ek bliid dat kearnenergy yn de fisy foar Fryslân NET as duorsum sjoen wurdt, wy kinne ommers takomstige generaasjes net mei it ôffal opsadelje. 
Utdaging bliuwt lykwols de “netcongestie”. Platform Energieopwek.nl hat útrekkene dat de ôfrûne 3 moannen sa’n 1700 gigawatuur duorsume stroom ferlean gien is. Better is it ús yn Fryslan te richtsjen op binamme griene wetterstof, grien gas, aqua- en geothermie. Neist wyn- en sinne-energy fansels .

Sociaal Links is bliid dat yn de fysje sprutsen wurdt fan lytsskalige “energy-hubs”, wat neffens ús better is, as de hiele provinsje fol te gooien mei sinnepanielen. Der wurdt lykwols wol sprutsen fan 1600 of 3200 HA sinnepanielen yn “bûtengebied”. Der binne wy net alhiel enthousiast oer. Better liket it us om de mooglikheden fan sinnepanielen op wetter mear kâns te jaan.

Koartsein: op 1600 HA (of mear) sinnegreide yn it bûtengeied nei, fynt SL dit in gedegen en ambitieuze energy-fysje en sil dan ek mei dit riedsfoarstel ynstimme.

Met de energie-visie is Sociaal Links het eens, ze is duidelijk en ambitieus. Maar door de 7 geamendeerde (SGP – CDA en GBD) punten wordt de visie voor Sociaal Links onacceptabel.
Als enige fractie heeft Sociaal Links daarom tegen deze visie gestemd.

Voor de duidelijkheid: dit was het amendement (en de reactie van Sociaal Links daarop):

1. In het Kennisdocument wordt op pagina 24 de volgende uitspraak gedaan: 

‘’Kernenergie wordt in Fryslân niet als duurzaam gezien en krijgt daarom geen plek in het Friese energiesysteem.’’  In november 2023 en in mei 2024 zijn er in de Provinciale Staten twee moties aangenomen over SMR’s (Small modular  reactors) ook wel bekend als kleine kernreactoren. In de laatste motie wordt expliciet uitgesproken dat er draagvlak en bestuurlijke ruimte is voor kernenergie in de provincie Fryslân. Het hoogste politieke orgaan in Fryslân ziet kernenergie als een optie voor de energieopgave.  Het is dus daarom ontzettend bijzonder dat het geen plek krijgt in het Friese energiesysteem. Ons verzoek is dan ook om het SMR’s wel op te nemen in het visiedocument. 

Opmerking Sociaal Links fractie: het rechtse deel van deze gemeenteraad refereert aan het (ultra)rechtse deel van Provinciale Staten dat middels een motie (van JA21, BBB, PVV en FVD) SMR’s (=geen Staande Mast Route, maar Small Modular Reactor) , dus kernenergie in de Provinciale Energievisie op te nemen als duurzaam. Ook landelijk vinden GroenLinks-PvdA en SP kernenergie: duurzaam noch veilig, en onwenselijk. Naast enorme kosten (zo’n 2.5 miljard) zijn ze niet winstgevend. Kernenergie drukt bovendien duurzame stroom van de markt. De kans op ongelukken met kerncentrales is misschien klein, maar als er iets gebeurt, heeft zo’n ongeluk enorme gevolgen. Daarnaast blijft het nucleair afval nog vele jaren een groot gevaar.

Het enige wat de raad hierop had te zeggen waren wat flauwe opmerkingen van de FNP over de “recyclebaarheid” van zonnepanelen en windmolens. Niet zozeer de inhoud, alswel de vorm en context van de opmerkingen ontnamen ons de behoefte serieus hierop te reageren.

Op grond van dit eerste aspect van een (uit 8 punten bestaand en jammergenoeg aangenomen) amendement kon onze fractie niet anders dan tegen deze (geamendeerde) Friese Energie Visie te stemmen. Gelukkig moeten de andere friese gemeenten ook nog accoord gaan met deze veranderingen. Laten we hopen dat andere (minder conservatieve) gemeenteraden hier iets genuanceerder over denken.

Meer info op: https://milieudefensie.nl/eerlijk-omschakelen/veelgestelde-vragen-over-kernenergie#

2. Het Kennisdocument spreekt op blz. 8 dat in de Omgevingsvisie Fryslân is vastgelegd om fossielvrij te zijn in 2050. Dit is nogal een ‘harde’ datum. Wij stellen voor om het in de energievisie te wijzigen dat het een streven is om 2050 fossielvrij te zijn. Dit heeft o.a. te maken dat er technici voor nodig zijn om te transformeren van fossiele energiebronnen naar duurzame energiebronnen. In 2022 is er een onderzoek uitgevoerd naar de arbeidskrapte van technici. Zie eindrapport van het onderzoek in 2022 met de zeven aanbevelingen. We adviseren om rekening te houden met deze zeven aanbevelingen en mee te nemen in de visie.

Opmerking Sociaal Links fractie: We houden vast aan harde afspraken, geen “streefdatum” of ambitie, maar een “harde” afspraak. Zie ook: https://gofossilfree.org/nl/in-gesprek-met-de-ministers-geen-afbouwplan-fossiele-subsidies/ 

3. In het Kennisdocument wordt op pagina 17 beschreven, wat als het huidige provinciaal beleid uitgangspunt is voor 2050. Er staat: “Voor wind wordt er ingezet op het ophogen van buurtmolens tot 100 m tiphoogte en op bedrijventerreinen”. Hier kunnen we ons in vinden. Maar dit is niet het huidige provinciale beleid en in de wijziging van de omgevingsverordening wordt dit alleen toegestaan op de bedrijventerreinen van Sneek, Leeuwarden, Heerenveen en Drachten.

Opmerking Sociaal Links fractie: we vinden het niet erg dat de visie soms wat “tegendraads” is, een aanschuurt tegen het rechtse provinciaal beleid.

4. Alles staat of valt met de mate waarin netcongestie de komende jaren een rol gaat spelen. Hoewel netcongestie meerdere keren terugkomt in het Kennisdocument wordt het vooral als belemmerende factor gezien. Wij zijn van mening dat netcongestie de komende jaren de grootste uitdaging gaat zijn binnen de Energietransitie. De netcongestie heeft nu al een grote impact op de economie in Fryslân, doordat bedrijven lang moeten wachten tot zij op het energienet kunnen aansluiten. Wij hebben daarom de wens dat er in de energievisie meer aandacht wordt besteed aan het oplossen van netcongestie.

Opmerking Sociaal Links fractie: Netcongestie is inderdaad een groot probleem. Niet alleen in Fryslân, maar in heel Nederland. energieopwek.nl heeft berekend dat er de afgelopen 3 maanden zo’n 1700 gigawatuur aan duurzaam opgewekte energie verloren is gegaan doordat het stroomnet dit niet aankon. In de Provinciale Energie Visie wordt wel degelijk aandacht hieraan besteed, en wordt -naast het vergroten van de netcapaciteit- uitgegaan van het opslaan van duurzaam opgewekte stroom in groene waterstof.

5.Wetende dat dit gaat over ruimtelijke keuzes en dat dit in de provinciale omgevingsverordening is belegd en dat het hier gaat om de energievisie, zien we hier met name wrijving ontstaan als we uitvoering willen gaan geven aan de Friese Energievisie. Als we invulling gaan geven aan de klein- en grootschaligheid van de energieproductie en opslag in het landschap (leidend principe 4) door alleen de instructienormen van een provinciale omgevingsverordening te hanteren, wordt alleen gestuurd vanuit het ruimtelijk perspectief. Zo bepaalt de hoogte van een windmolen en het aantal hectares voor een zonnepark in belangrijke mate de energie infrastructuur voor 2050 en de economische en sociale ontwikkelingen vaneen gemeenschap op lange termijn.  

Opmerking Sociaal Links fractie: er zullen keuzes moeten worden gemaakt. Ook wij vinden daken (en weilanden) belegd met zonnepanelen, en grote windmolens aan de horizon nu niet meteen het mooiste uitzicht

6. In hoofdstuk 3 van het Kennisdocument wordt genoemd dat alle duurzame energiebronnen en -dragers nodig zijn. De duurzame energiebronnen van biogas, water en zon willen we hierbij extra benadrukken. Het gebruik van biogas geeft  voor boeren een extra impuls om met hun agrarisch bedrijf door te gaan. Door o.a. biogas te leveren zijn agrarische bedrijven zeer nodig voor een fossielvrij Fryslân. Laat de boeren participeren bij de onderzoeksproces naar biogas.   Daarnaast willen we benadrukken om water als energiebron op alle terreinen goed te onderzoeken en te benutten. De Provincie Fryslân is namelijk een zeer rijke waterprovincie. Naast het getijdenenergie en de ‘Blue Energy’ verzoeken we ook  Energiedamwand2 mee te nemen in de onderzoeken. Voor duurzame opwekking door de zon, doen we aanbeveling om naast de daken van bouwkundige gebouwen onderzoek te doen naar mogelijke overdekte parkeerplaatsen.  

Opmerking Sociaal Links fractie: Sociaal Links is voor GroenGas, dit is gezuiverd biogas (dat veel zwavel en CO2 bevat)

Zie: https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/energiebronnen/groen-gas/

Sommige vormen van biogasproductie (als bijv.mestvergisters) zouden we al helemaal niet moeten willen

Zie ook: https://opsterland.groenlinks.nl/nieuws/de-vergissing-van-de-mestvergister 

We snappen dat de agro-industrie hier een nieuw verdienmodel in ziet.

7. In algemene zin geldt dat het verbruik van energie en natuurlijke (hulp)bronnen samenvallen met het gedrag van mensen, ook van Friese burgers en bedrijven. Daarom past het ook om zeer actief beleid te formuleren dat zorgt voor minder  verbruik van energie, voor innovatie, het hergebruik van bouwstoffen etc. etc. Binnen deze visie zal ook hiervoor nadrukkelijk meer aandacht moeten zijn. Dat kan door ook in te zetten op een educatieve lijn om komende generaties bewust te maken van verbruik van energie en het zuinig omgaan met onze omgeving.  Tenslotte willen we met dit beleid zorgen dat onze kinderen en kleinkinderen  toekomstperspectief houden.  

Opmerking Sociaal Links fractie: Als een partij ervoor kiest een raadsvoorstel (als de Provinciale Energievisie) op 7 punten te amenderen zou de kans kunnen bestaan dat andere partijen zich (goed geïnformeerd) wel kunnen vinden in enkele, maar niet in alle punten van het amendement. Zo niet de raad van Dantumadiel. SGP, CDA, FNP, CU en GBD gingen akkoord met alle 7 punten van dit amendement en dus met de geamendeerde Provinciale Energievisie

Hoewel Sociaal Links zich wel kan vinden in punt 7 (ingebracht door het CDA), heeft de fractie (als enige) het amendement en daarmee het raadsvoorstel afgewezen.

Laten we hopen dat de andere 17 gemeentes in Fryslân zich de consequenties van dit amendement beter realiseren en dit niet zullen overnemen.
Wij zijn benieuwd naar de definitieve Provinciale EnergieVisie